İki Büyük Mûcize ile Verilen Nübüvvet

[yağmur]

«Nâlinlerini çıkar!» hitâbından sonra Mûsâ -aleyhisselâm-'a, asâsını yere atması emrolundu. Asâ dev bir yılan hâline geldi. Hazret-i Mûsâ korktu. Kendisine, korkmaması, zîrâ emniyet içinde olduğu bildirildi.

Âyet-i kerîmede buyrulur:

“Ve (Mûsâ'ya) «Asânı at!» (denildi). Mûsâ (attığı) asâyı büyük bir yılan gibi deprenir görünce, dönüp arkasına bakmadan kaçtı. (Bunun üzerine:) «Ey Mûsâ! Beri gel, korkma! Çünkü Sen emniyette olanlardansın.» (buyruldu) .” (el-Kasas, 31)

Mûsâ -aleyhisselâm-'ın asâsı, önceleri bir hikmet idi. Sonra kudret oldu; hem de, Mûsâ -aleyhisselâm-, kendisi taşıyamadığı zamanlar O'nun azığını taşıyan bir kudret!.. Yine, Mûsâ -aleyhisselâm-, yürümekten âciz kaldığı zamanlar ona binerdi. O otururken veya uyurken kendisine gelebilecek ezâ ve kötülükleri asâ bertaraf ederdi. O'na her cins ve çeşitten meyveler verirdi. Sıcakta oturduğu zaman, üzerine gölge olurdu. Azîz ve Celîl olan Allâh, Mûsâ -aleyhisselâm-'a, kudretini o asâda göstermişti. Mûsâ -aleyhisselâm- da, asâ vâsıtasıyla Allâh'ın kudreti ile ünsiyet etti. (Abdülkâdir Geylânî, el-Fethu'r-Rabbânî, s. 192)

Allâh Teâlâ, Mûsâ -aleyhisselâm-'ı peygamber olarak tâyîn edip O'nunla konuşunca ve O'na bazı teklîfler verince, kendisine hitâben şöyle buyurdu:

“–Şu sağ elindeki nedir, ey Mûsâ?” (Tâhâ, 17)

Mûsâ -aleyhisselâm- da:

“«–O benim asâmdır. Ona dayanırım, onunla davarlarıma yaprak silkelerim. Benim ona başkaca ihtiyaçlarım da vardır.» dedi.” (Tâhâ, 18)

Bunun üzerine Allâh - celle celâlühû-:

“–Yere at onu, ey Mûsâ!” (Tâhâ, 19) buyurdu.

Hazret-i Mûsâ, derhal emri yerine getirdi:

“Onu hemen yere attı. Bir de ne görsün, hızla sürünen bir yılan değil mi?” (Tâhâ, 20)

Bunu gören Mûsâ -aleyhisselâm- kaçmaya başladı. Ancak:

“Allâh buyurdu: «Al onu! Korkma! Biz onu şimdi ilk hâline döndüreceğiz.»” (Tâhâ, 21)

Abdülkâdir Geylânî -kuddise sirruh-, bu âyetleri şu şekilde açıklar:

“Âyetlerde beyân olunan hâdiselerin maksadı, Mûsâ -aleyhisselâm-'ı Allâh'ın kudretine muttalî kılmak idi. Tâ ki, Firavun'un saltanatı, O'nun gözünde büyük ve kudretli görünmesin!

Diğer bir ilâhî gâye de, Firavun ve kavmi ile harbetmeyi Mûsâ -aleyhisselâm-'a öğretmek idi. Böylece Allâh, O'nu Firavun ve ahâlîsi ile savaşmaya hazırladı ve Mûsâ -aleyhisselâm-'ı hârikulâde şeylere muttalî kıldı. Zîrâ Mûsâ -aleyhisselâm-, önceleri çekingen idi. Sonra Allâh, O'nun kalbini genişletti. Kendisine hüküm, peygamberlik ve ilim verdi.”

Bazı müfessirler de, Mûsâ -aleyhisselâm-'ın asâsını yere atmasıyla ilgili âyetin açıklamasında, bu hâdiselerin Hazret-i Mûsâ'nın iç dünyâsına âit bir irşad mâhiyetinde olduğunu beyân etmişlerdir.

Mûsâ -aleyhisselâm-, “Sağ elindeki nedir?” suâline cevâben izâfetleri, yâni fânî alâkaları zikredince, Allâh - celle celâlühû- bunların atılmasını emretti. Nefs ve nefsle bağlantılı olan şeyler, koca bir yılan hâlinde temessül etti. Böylece Mûsâ -aleyhisselâm-'a nefsin hakîkati gösterildi. O ise korktu, ürktü ve ondan kaçtı. Bütün bunlarla O'na bir bakıma şöyle denilmiş oldu:

“–Ey Mûsâ! İşte bu yılan, Allâh'tan başka şeylere bağlılık vasfının ta kendisidir. Bu nefsânî vasıf, şekillenmiş bir sûrette sâhibine gösterilince, ondan ürker ve kaçar.”

Âyet-i kerîmede “Asânı at!” diye emrolunmasının diğer bir işârî mânâsı da:

“Artık Sen tevhîd sıfatı ile sıfatlanmışsın. Sen'in bir asâya dayanıp güvenmen, Sen'in için kendisine dayanacağın ve kendisinden yardım dileyeceğin fânî bir varlığın olması, nasıl doğru ve yerinde olabilir? Nasıl olur da Sen, o asâ ile şöyle yapıyorum, ondan istifâde ediyorum ve onda benim için başka faydalar da var diyorsun? Tevhîd yolunda ilk adım, sebepleri terktir. Yâni mutlak tevekkül ve teslîmiyettir. Her türlü talep ve istekten vazgeç!” şeklindedir.

Hazret-i İbrâhîm -aleyhisselâm-, melekler dâhil bütün fânîlerin yardımından müstağnî kalarak izâfetlerden sıyrılmıştı. Bu şekilde, yalnız Hakk'a tevekkül ve teslîmiyet okyanusuna dalması ile O'na ateş, serin ve selâmet olmuştu.

Nitekim Te'vîlât-ı Necmiyye adlı eserde denilmiştir ki:

“Hakk'ın nidâsını işiten ve O'nun cemâlinin nûrunu gören kişi, Allâh'tan başka dayandığı her şeyi bırakır. Allâh'ın fazl u kereminden başka bir şeye dayanmaz. Nefsin arzularından sıyrılır.”

***

Allâh Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- buyururlar ki:

“Ümmetimin âlimleri, Benî İsrâîl peygamberleri gibidir!” (Aclûnî, Keşfü'l-Hafâ, II, 64/1744)

Bu hadîs-i şerîfteki, “Benî İsrâîl peygamberleri gibi” ifâdesi, ümmet-i Muhammed'in âlimlerini tekrîm ve taltif içindir.

Evliyâullâhtan Şeyh Ebu'l-Hasen Şâzelî Hazretleri, bu husustaki sâdık bir rüyâsını şöyle nakleder:

“Bir tahtın üzerine Rasûlullâh -sallâllâhu aleyhi ve sellem- oturmuş, diğer bütün peygamberler de etrafına dizilmişlerdi. Onların etrafında da sâlih ulemâ vardı. Ben de durup onlara bakmaya ve sözlerini dinlemeye başladım.

Bir ara Hazret-i Mûsâ, Hazret-i Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-'e hitâben şöyle bir suâl sordu:

“–Ey Allâh'ın Rasûlü! «Ümmetimin âlimleri, Benî İsrâîl peygamberleri gibidir!» buyurmuştunuz. Şimdi bana onlardan birini gösterir misiniz?”

Bunun üzerine Hazret-i Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:

“–İşte bu!” diyerek İmâm Gazâlî'yi gösterdi.

Hazret-i Mûsâ da Gazâlî'ye bir suâl sordu. Gazâlî, bu suâle on tane cevap verdi. Hazret-i Mûsâ, cevâbın suâle uygun olmadığını, suâlin bir tane olduğu hâlde cevâbın on tane olduğunu söyleyerek îtirazda bulundu. O zaman Gazâlî şöyle dedi:

“–Bu îtiraz Siz'in için de vâriddir. Çünkü Allâh Teâlâ da Siz'e, «Ey Mûsâ! O sağ elindeki nedir?» diye sormuştu. Bu suâlin cevâbının sâdece «O benim asâmdır!» olması gerekirken, Siz de birçok sıfatlar daha saydınız!..”

Şâzelî -kuddise sirruh- devamla der ki:

“Ben bu sırada Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-'in kadrinin büyüklüğünü, O'nun tahtı üzerinde, diğer peygamberlerin de yerde oturmalarını düşünürken, birisi, ayağı ile bana öyle bir vurdu ki, derhal kendime geldim. Meğer Mescid-i Aksâ'nın kandillerini yakmakta olan kayyım imiş. Bana:

«–Hayret etme! Her şey Hazret-i Muhammed Mustafâ'nın nûrundan yaratıldı.» dedi. Bunu duyunca düşüp bayıldım. Ancak cemâat namazı kıldıktan sonra ayılabildim. Hemen kayyımı aradım. Fakat bugüne kadar bulamadım.” (Râgıb el-İsfehânî, el-Muhâdarât )

***

Hazret-i Mûsâ -aleyhisselâm-'a ikinci bir mûcize olarak elini koynuna sokması emredildi. Mûsâ -aleyhisselâm- bu ilâhî emri yerine getirince, eli, her türlü illet ve hastalıklardan sâlim ve parlak bir güneş gibi bembeyaz bir hâle gelmişti. Âdeta projektör gibi olmuştu. Çok şaşırdı. Sonra kendisine:

“–Elinin böyle parlak olmasından Sana ve başkalarına bir korku gelirse, elini tekrar koynuna sok! Böylece yine evvelki şekline gelir!” buyruldu.

Hazret-i Mûsâ -aleyhisselâm-'a verilen “yed-i beyzâ” (bembeyaz, parlak el) mûcizesi âyet-i kerîmelerde şu şekilde anlatılır:

“Bir de elini koltuğunun altına sok ki, bir başka mûcize olmak üzere o, kusursuz ve lekesiz beyazlıkta çıksın! Tâ ki, Sana en büyük âyetlerimizden bazılarını gösterelim.” (Tâhâ, 22-23)

“ (Mûsâ'ya:) «Elini koynuna sok; kusursuz, bembeyaz çıkacaktır. Heybetten, (açılan) kollarını kendine çek! İşte bu ikisi (asâ ve yed-i beyzâ) , Firavun ve onun adamlarına karşı Rabbin tarafından iki kesin delildir. Çünkü onlar, yoldan çıkan bir kavim olmuşlardır!» (diye vahyedildi) .” (el-Kasas, 32)

Böylece Allâh Teâlâ, Mûsâ -aleyhisselâm-'a, iki büyük mûcize ile birlikte peygamberlik vazîfesi verdi. Dîni tebliğ etmesini bildirdi. Bunun için de önce Firavun'a gitmesini emretti:

“Firavun'a git! Çünkü o, iyice azdı.” (Tâhâ, 24)

Bunun üzerine:

“Mûsâ dedi ki: «Rabbim! Ben onlardan birini öldürmüştüm; 1 onların da beni öldürmelerinden korkuyorum.»” (el-Kasas, 33)

Daha sonra da kardeşi Hârûn'u kendisine yardımcı olarak istedi:

“Kardeşim Hârûn'un dili benimkinden daha fasihtir. O'nu da, beni tasdik eden bir yardımcı olarak beraberimde gönder! Zîrâ bana yalancılık ithâmında bulunmalarından endişe ediyorum!” (el-Kasas, 34)

“Allâh buyurdu: «Sen'i kardeşinle destekleyeceğiz ve size öyle bir kudret vereceğiz ki, âyetlerimiz (mûcize ve yardımlarımız) sâyesinde onlar size erişemeyecekler. Siz ve size tâbî olanlar üstün geleceksiniz!»” (el-Kasas, 35)

Ri­vâyete göre Ce­nâb-ı Hak:

“Fi­ra­vun'a git; çün­kü o iyi­ce az­dı...” (Tâ­hâ, 24) buyurduğu za­man Mû­sâ -aley­his­se­lâm-, âi­le ef­râ­dı­nı ve da­var­la­rı­nı zâ­hir­de emâ­net ede­ce­ği bir kim­se ol­ma­dı­ğın­dan:

“–Yâ Rab­bî! Ev hal­kım ve da­var­la­rım ne ola­cak?” de­di.

Bu­nun üze­ri­ne Ce­nâb-ı Hak, “mu­hâ­fa­za eden­le­rin en ha­yır­lı­sı” ol­du­ğu­nu ha­tır­la­ta­rak şöy­le bu­yur­du:

“–Ey Mû­sâ! Ben'i bulduktan sonra başka ne istersin? Sen Ben'im em­ri­mi edâ­ya koş! Ba­na bağ­lan ve teslîmiyet gös­ter! İs­ter­sem, kur­du ko­yun­la­rı­na ço­ban eder ve meleklerimi de âilene muhâfız kılarım.

Ey Mû­sâ! Ne­dir bu dü­şün­dü­ğün? Annen Sen'i de­ni­ze bıraktı­ğı za­man Se­n'i kim kur­tar­dı? Bun­dan son­ra Sen'i annene tek­rar kim ka­vuş­tur­du? Sen ha­ni, bi­ri­ni ka­zâ ile öl­dür­müş­tün de Fi­ra­vun Sen'i ara­ma­ya ko­yul­muş ve öl­dür­me­ye az­met­miş­ti; o va­kit Sen'i on­dan kim muhâfaza et­ti?..”

Mû­sâ -aley­his­se­lâm- bu söy­le­nen­le­ri hem din­li­yor, hem de her cüm­le­nin so­nun­da:

“SEN, SEN, SEN YÂ RAB­BÎ!..” di­yor­du. (Ahmed er-Rufâî, Hâletü Ehli'l-Hakîkati Meallâh, s. 337)

***

Hazret-i Mûsâ -aleyhisselâm-, Mısır'a geldi. Firavun'un büyük bir ordusu olduğunu düşünüyordu. Allâh Teâlâ, kardeşiyle O'na:

“Siz ikiniz, benim ordularımdan iki büyük ordusunuz! Zayıf ve ezik olamazsınız!” buyurdu.

Mûsâ -aleyhisselâm-, bu büyük vazîfenin ağırlığı karşısında Cenâb-ı Hakk'a şöyle tazarrû ve niyazda bulundu:

“«Rabbim! Yüreğime genişlik ver! İşimi kolaylaştır! Dilimden (şu) bağı çöz ki sözümü anlasınlar! Bana âilemden bir de vezîr (yardımcı) ver! Kardeşim Hârûn'u. Onunla beni kuvvetlendir! Ve O'nu işime ortak kıl! Böylece Sen'i bol bol tesbîh edelim ve çok çok zikredelim! Şüphesiz Sen bizi görmektesin.» dedi.

Allâh, (Mûsâ'nın bu ilticâsını kabûl ederek): «Ey Mûsâ! İstediğin Sana verildi.» dedi.” (Tâhâ, 25-36)

Sonra Hak Teâlâ, O'na olan nîmetlerini ve ilâhî muhâfazasını şöyle hatırlattı:

“And olsun Biz Sana bir defa daha lutufta bulunmuştuk. Bir zaman, vahyedilecek şeyi annene (şöyle) vahyetmiştik : Mûsâ'yı sandığa koy; sonra O'nu denize (Nil'e) bırak; deniz O'nu kıyıya atsın da, Ben'im düşmanım ve O'nun düşmanı olan biri O'nu alsın. (Ey Mûsâ! Sevilmen) ve nezâretimde yetiştirilmen için üzerine Ben'den bir muhabbet koydum.” (Tâhâ, 37-39)

“Hani kız kardeşin gidip: «O'na bakacak birini size bulayım mı?» diyordu. Böylece Sen'i, gözü gönlü mutluluk dolsun ve üzülmesin diye annene geri vermiştik. Ve birini öldürdün de, Sen'i endişeden kurtardık. Sen'i, iyiden iyiye imtihandan geçirdik. Bunun için yıllarca Medyen halkı arasında kaldın. Sonra takdîre göre (bu makâma) geldin ey Mûsâ!” (Tâhâ, 40)

“Sen'i kendim için (elçi) seçtim. Sen ve kardeşin, birlikte âyetlerimi götürün! Zikrimden uzak kalmayın! Firavun'a gidin! Çünkü o, iyiden iyiye azdı.” (Tâhâ, 41-43)

***

Cenâb-ı Hak, Mûsâ ve Hârûn -aleyhimesselâm-'a peygamber oldukları hâlde kendisini zikretmelerini emrettiğine göre bu ilâhî emrin, bizler için ne kadar ehemmiyet arz ettiği âşikârdır. Kalbî eğitim, her mü'min için zarûrîdir. Îman cevherinin merkezi kalb olduğu gibi, zikir cevherinin merkezi de kalbdir. Zikir kalbe oturduğu zaman hakîkî huzur hâline kavuşulur.

Âyet-i kerîmede buyrulur:

“Bunlar, îmân edenler ve gönülleri Allâh'ın zikriyle sükûnete erenlerdir. Âgâh olunuz! Kalbler ancak Allâh'ın zikriyle itmi'nâna erer (huzur bulur.) ” (er-Ra'd, 28)

Nisâ Sûresi'nin 28. âyet-i kerîmesinde buyrulduğu vechile insan, zayıf yaratılmıştır. Dînî duygular kalbde yükseldikçe, nefsânî arzular oradan uzaklaşır. Din, insanı sırf şekil plânında görmek istemez. İnsan, yüce bir varlıktır. Ulvîleşmesi îcâb eder. Kalbî hayâta geçilmeden, zarîf, hassas ve ince rûhlu bir müslüman olabilmek mümkün değildir. Cenâb-ı Hak, ibâdetlerin sâdece şekil plânında kalmasından râzı olmaz. Meselâ namazın, kalbî bir teyakkuz ile kılınmasını murâd eder.

Âyet-i kerîmede buyrulur:

“ Mü'minler felâh buldu (kurtuluşa erdi) . Onlar ki, namazı huşû (kalbî kıvam) ile kılarlar!” (el-Mü'minûn, 1-2)

Aksi hâlde Cenâb-ı Hak, huşûsuz (kalbî kıvamdan mahrum) bir namazı istemez. Âyet-i kerîmede:

“Yazıklar olsun o namaz kılanlara! Onlar ki, namazlarından gafildirler!” (el-Mâûn, 4-5) buyurur.

Yine Cenâb-ı Hak, rûhunu zikirle ulvîleştirmeyen bir kimseye de şöyle buyurur:

“...Allâh'ı zikretmek husûsunda kalbleri katılaşmış olanlara yazıklar olsun! İşte bunlar, apaçık bir sapıklık içindedirler.” (ez-Zümer, 22)

Zîrâ, kesâfet sıkletiyle, yâni günâhların ve dünyevî alâkaların ağırlıklarıyla dolu bir kalb ile Latîf olan Cenâb-ı Hakk'a yaklaşılamaz. Kalbi, nefsânî âfetlerden korumak için zikir bir zarûrettir.

***

Hazret-i Mûsâ ve Hazret-i Hârûn -aleyhimesselâm-, Nil nehrinin kenarında buluşup kucaklaştılar. Hazret-i Mûsâ, kardeşi Hârûn'a:

“–Haydi Firavun'a gidelim! Zîrâ Allâh - celle celâlühû- ikimizi de bununla vazîfelendirdi…” dedi.

Sonra ikisi birlikte:

“Dediler ki:

«–Rabbimiz! Doğrusu biz, onun bize aşırı derecede kötü davranmasından yahut iyice azıtmasından endişe ediyoruz.»

(Allâh Teâlâ) buyurdu:

«–Korkmayın; çünkü Ben sizinle beraberim; işitir ve görürüm.» (Tâhâ, 45-46)

“Haydi Firavun'a gidip deyin ki: «Gerçekten biz, âlemlerin Rabbinin elçisiyiz; İsrâîloğulları'nı bizimle beraber gönder!»” (eş-Şuarâ, 16-17)

Ancak Allâh Teâlâ, bu tebliği yaparken riâyet edilmesi gereken üslûbu da şöyle bildirdi:

“Ona yumuşak söz söyleyin! Belki o, aklını başına alır veya korkar!” (Tâhâ, 44)

Hak dostlarından Yezid er-Rakkâşî bu âyeti okuyunca şöyle buyurmuştur:

“Ey kendine düşmanlık edene bile merhametle muâmeleyi emreden Allâh'ım! Kimbilir dost olup insanları Sana çağırana nasıl muâmele edersin!”

Cenâb-ı Hak, Firavun'un tevhîd akîdesine gelmeyeceğini ilm-i ilâhîsi ile bildiği hâlde, Mûsâ -aleyhisselâm-'a, ona karşı leyyin bir lisan kullanmasını emretmiştir. Bu tâlimat, Hazret-i Mûsâ'nın şahsında bütün emr-i bi'l-ma'rûf ve nehy-i ani'l-münker yapan mü'minlere bildirilmektedir.

Yine bu hususla alâkalı olarak Cenâb-ı Hak, Hazret-i Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimizin, müşfik, yumuşak, merhametli ve müsâmahakâr tebliğ metodunu, âyet-i kerîmede şöyle medh ü senâ buyurmuştur: “O vakit, Allâh'tan bir rahmet ile onlara yumuşak davrandın! Şâyet Sen kaba ve katı yürekli olsaydın, hiç şüphesiz, etrafından dağılıp giderlerdi. Şu hâlde onları affet; bağışlanmaları için duâ et; (yapacağın bir) iş hakkında onlarla istişâre et! Kararını verdiğin zaman da artık Allâh'a tevekkül et! Muhakkak ki Allâh, kendisine tevekkül edenleri sever.” (Âl-i İmrân, 159)

____________
1. Daha önce de ifâde edildiği gibi, Mûsâ -aleyhisselâm- Kıptîye öldürmek kastıyla değil, tâzir maksadıyla vurmuştu. Fakat murâd-ı ilâhî olarak Kıptî ölüverdi.