Uzlet Nedir?

[yağmur]

İnsanlarla beraber olmaktan kaçınmak, bir kenara çekilip ayn yaşamak anlamında,bir tasavvuf terimi. Aralarında ince farklar olmakla beraber,
Vahdet, halvet ve inziva terimleri de aynı manada kullanılırlar. İhtilat ve hıltat sözcükleri ise uzlet in zıddıdırlar .
Kişinin uzlete çekilmesinden maksat günahtan ve günaha sebep olacak şeylerden sakınmaktır. Ancak mutasavvıflar Uzlete çekilene lâyık olanı insanlardan uzak kalmaktan maksadının, onların şerrinden uzak olmak değil, kendi şerrinden insanların selamette olmalarına inanmasıdır derler.
Uzlete çekilen kişinin, Şeytanın kendisine vesvese vermemesi için, itikada ait bilgileri ve ibadetinin makbul olması için de farzları edaya yarayan ilimleri bilmesi gerekir.
İslâm bilginleri uzletin mi yoksa zıddı olan ihtilatın mı daha üstün olduğunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. İmam Şafiî ve Ahmed b. Hanbel ihtilatın müstehap olduğunu söyleyenlerdendir.
İslâmda asıl olan insanlardan uzaklaşmak değil, onlarla kaynaşmaktır. Nitekim Hz. Peygamber(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:

İnsanların ezasına karışan, onların eza ve cefasına katlanan mümin, insanların arasına girmeyen ve onların baskılarına katlanmayan müminden daha fazîletlidir

Zaten mutasavvıfların istediği uzlet, temelli insanlardan uzak kalmak değil, nefsi terbiye edip tekrar insanların arasına dönmektir. Kuşeyrî Risalesinde esas uzletin insanlardan uzak olmak değil, günahlardan ayrı olmak olduğuna işaretle şöyle der:

Hakîkatte uzlet, kötü huylardan ayrılmaktır. Uzletin tesiri vatandan yerinden ayrılmada değil, kötü vasıfları değiştirmede aranmalıdır. Bunun içindir ki Arif kimdir? sorusuna Kîn ve bain birlikte ve ayn olan kimsedir, yani zahiren halkla beraber bulunduğu halde, sırren onlardan ayrı olan kimsedir diye cevap vermişlerdir

Şamil İslam Ansiklopedisi