90’LARDA KADIN OLMAK

[MINE]

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]90’LARDA KADIN OLMAK Kar, fırtınayla omuz omuza vermiş inatla camları dövüyordu. Sobanın kömürü bitmiş, kömürlükten gelecek kova külleriyle bekliyordu. Sobalı evlerin en büyük handikapı sabah uyandığınızda evin buz gibi olmasıdır. Sıcak yorganın içinden çıkmak istemezsiniz. Ama sabah olur ve kalkıp bodruma inmek, odun-kömürü eve taşımak gerekir. Bir gayret onları eve taşıyıncaya kadar elleriniz soğuktan uyuşmuş olur. Kıpkırmızı parmaklarla kibriti çakarsınız. Az sonra soba çıtırdamaya başlayacaktır. Sonra ocakta demlenen çay, sobanın üzerine getirilir. Orada fokurdamaya devam edecektir. Köyden gelmiş taze çökelek, tulum peynirleri konur yer sofrasına. Yazın yapılan çilek reçeli, pekmez-tahin de eklenir yanına. Zeytin ve domates resmi tamamlar. Çocuklar ve eş kaldırılır, artık iyice ısınmış salona getirilir. Onlar yerde oturmuş çaylarına şeker atarken ocaktan yeni ayrılmış cızlamaya devam eden yumurta sofranın son konuğu olur. Dışarıdaki karı gördüğü için acele eden çocuklar eldivenlerinin nerede olduğunu sorarlar. Sabah haberlerini sunan spiker günü hatırlatır. Bugün 9 Ocak 1990. Sayın seyirciler şair Cemal Süreya İstanbul’da hayatını kaybetti. Yeni yılın ilk günleri şairin ölümüyle başlamıştır. Hadi hayırlısı, 80’leri geride bıraktık, inşallah 90’lar evimize bereket, sağlık, huzur getirir umuduyla girilmiştir yeni on yıla. Daha müreffeh bir gelecek umuduyla… 90’larda kadın olmak hiç de kolay olmayacaktır. Ekonomi haberlerindeki düşen enflasyon rakamları, borsa, altın-dolar-mark fiyatlarının karşılığı evlerin biraz daha yoksullaşması olacaktır. Odun-kömürün daha dikkatli kullanılması, pazardan alışveriş yaparken lükse kaçmamak (lüks genelde meyve olur:), daha tutumlu olması için çocukların tembih edilmesidir. Biz, odadan çıkarken ışığı kapatması için çocuklarını uyaran kadınlardık. Diğer çocuklara ayıp olmasın diye çocuğunun beslenmesine muz koymayan, komşularını tanıyan, onlarla iyi geçinmeye çalışan, aşure pişirdiğinde tüm apartmana dağıtan kadınlardık. Biraz kavrulmuş soğan, biraz ozon, biraz tuzruhu kokan… Gerektiğinde susmasını bilen, çocukları söz konusu olduğunda dağları deviren, gözükara, inatçı kadınlardık. Komşusundan yelek örneği alan, işi işe tutturan maharetiyle övünmek yerine kızına öğretmeye çalışan kadınlardık. Biraz ütü suyu, biraz nane limon, biraz tarçınlı kek kokan kadınlardık. Anne kokan kadınlardık. Depremde yakınlarını kaybetmiş, enkaza dönen evinden sağlam eşyalarını ayırmaya çalışan, Kızılay’ın verdiği bir tabak yemeği 4 çocuğuna paylaştıran, onlar üşümesin diye kendi üstüne yorgan örtmeyen, o 17 Ağustos gününden kalan çileyi sabırla çeken, çadırda çiçek yetiştirmeye devam eden kadınlardık bazen de… Acıyı bal eyleyen, göz yaşını içine akıtan, çadırını temiz tutmaya çalışan kadınlar… Biri dağda, biri askerde olan oğullarını bekleyen, beklerken köyü yakılan, çoluk çocuğu toplayıp büyük şehre göç eden, orada tutunmaya çalışan, kökünden koparılmış çiçek gibi günden güne solan, doğulu kadınlardık kimimiz de… 90’lar Körfez savaşı, Erzincan depremi, Gölcük depremi, Bosna Savaşı, bir yükselip bir düşen enflasyon rakamları, IMF’den gelecek paralar, koalisyon hükümetleri, faili meçhul cinayetler, Kürt sorunu ve halkın yararına mı zararına mı yayın yaptığını anlamadığımız özel kanallar demekti. TRT’nin tek düze ve güvenli sınırı aşılmış, Star1 girmişti hayatımıza. Ardından diğer kanallar… Biz yine de Bizimkiler’i, Perihan Abla’yı, Bir Kelime Bir İşlem’i izlemeye devam ettik. Brezilya dizileriyle öğle sonralarımız elimizde mendille geçti. Özel radyolar girdi bir de hayatımıza. 90’lar radyodan şarkı isteği yapılan yıllar oldu. O isteğin çalması için beklenen, uzak akrabalara şarkı gönderilen yıllar… Süper Fm kapatılmasın diye kurdele taktığımız, temizlik yaparken radyonun sesini açtığımız, gece yatmadan önce şiir programlarını dinlediğimiz, kırılgan, neşeli, güzel yıllar… Sezen Aksu’nun en güzel şarkılarını söylediği, Yonca Evcimik’in ‘Abone’ şarkısının dillere dolandığı, Tarkan’ın ‘kıl oldum abi’ şarkısıyla herkesin önce kıl olduğu, ardından kitleleri peşinden sürüklediği, Barış Manço’nun Pazar sabahları program yaptığı değişim yıllarıydı 90’lar. Susam Sokağı, Alf, Japon çizgi filmleri, Taş Devri, Kaptan Mağara Adamı, Cosby Ailesi, Yalan Rüzgarı, Evimiz Hollywood’da, Süper Baba, Mahallenin Muhtarları, Süper Mario, devasa cep telefonları, Levent Kırca tiplemeleri, Reha Muhtar’ın nefret ettiren ama izlettiren haberleri ve Tolga abi ile Hugo’yu hatırlatan, çocukların çizgi film saatini beklediği yıllardı. 80’lerde başlayan değişimin, dışa açılmanın iyice tavan yaptığı, bununla birlikte dezenformasyonun arttığı, derin devletin ortaya çıktığı, postmodernizm kavramının dilden dile dolaştığı, postmodern darbe ile pek çok hayatın bir kez daha karartıldığı, sağ-sol çatışmasının dönüştüğü, insanların yavaş yavaş derin oyunların farkına vardığı yıllardı. Biz kadınlar için aynı zamanda 90’lar elektrik süpürgesi, çamaşır makinesi, sonlarına doğru da bulaşık makinesi ile tanıştığımız yıllardı. Onlar olunca artık bize çok vakit kalacak, istediğimiz her şeyi yapabiliriz sanmıştık. Ama öyle olmadı. Gırgırdan elektrik süpürgesine geçmek sadece zaman kazancı değil, toz kaybı oldu bizim için. Eskisinden daha iyi temizleyebildik sadece. Merdaneli makineden tam otomatik çamaşır makinesine geçmekti bizim için asıl mucize. Artık çamaşır günlerini kaldırmış, istediğimiz her zaman çamaşır yıkayabilir olmuştuk. Bunun için de tek yapmamız gereken düğmeye basmak olmuştu. Çamaşır makinesinin geldiği ilk gün çoluk çocuk hepimiz başına toplanmış kıyafetlerimizin bir o yana bir bu yana dönmesini hayretle izlemiştik. Sonra tozlanmasın diye üzerine örtü örmüştük. Çıkan çamaşırların temizliği, daha müreffeh bir hayatın umut ışığı olmuştu biz kadınlar için. 90’lardaki bu makinelerin çoğu altın günlerinde toplanan parayla alınmıştı. O zamanlar durumumuz ne kadar orta halli olsa da her ay bir küçük altın alabilecek kadar paramız olurdu. 90’lar aynı zamanda kumaştan hazır bebek bezlerine geçildiği yıllardı. Artık eskisi gibi kazanlarda bebek bezi kaynatılmayacak, çocuklar sık sık ağlamayacaklardı. Tabii ilk çıkan bezler pahalı olduğu için-gerçi hala çok ucuz değil- herkes alamazdı. Eskiden kalma alışkanlık da vardı tabii. Önce misafirliğe giderken kullandık hazır bezleri sonra her gün… Hazır bezle çocuk büyüten genç anneleri ‘aman siz de çocuk mu büyütüyorsunuz’ diye küçümsedik. Sonra çocuklarımız büyüdü. Onlara aldığımız karne hediyelerinin değişimi 90’ların gelişiminin de bir göstergesi gibiydi. İyi gelen karneler için aldığımız bisikletler zamanla bodruma kaldırıldı, yerini önce atari sonra tetris ve sonunda bilgisayar aldı. Evde internete girildiği zaman telefon hattının iptal olduğu, nete girilen dakikaların telefon kadar para yazdığı, o yüzden de internetin tutumlu kullanıldığı yıllardı. Sabahtan akşama kadar dışarıda oynayan çocuklarımızı evden çıkaramaz olmuştuk. Çıkarlarsa da internet cafe’den eve girmez olmuşlardı. 90’larda hemen her mahalleye açılan (cen-net gibi sivri zeka ürünü isimlere sahip) bu internet cafe’ler pek çok anne babanın kabusuydu. 90’lara kadar eğer paraya ihtiyacımız varsa eş-dosttan ister, zamanı gelince geri verirdik. Banka sayısının artmasıyla birlikte 90’lardan itibaren kredi kartı, banka kredileri, faiz de girdi evlere. Sonra süpermarketler, hipermarketler… 2000’lerde mantar gibi türeyecek olan alışveriş merkezlerinin habercisiydi aslında o büyük marketler. Daha çok borç, ulaşılamayanın verdiği mutsuzluk girdi evlere. Sonra tüp kokusunun yerini doğal gaz aldı. Sabah uyandığımızda odun kömür taşımak zorunda değildik artık. Sokaklardaki soba kokusu silindi. Sokaklardaki çocuk sesleri kesildi. Yan komşumuzu tanımaz olduk sonra. Borç isteyecek yakınımız kalmadı. Her şey otomatikleşti. Biz daha mutlu kadınlar olmadık. Hazır yufka, hazır bez, hazır çorba girdi hayatımıza. Daha neşeli olmadık. Depremlerde evleri yıkılan, çocuklarını kaybeden kadınlar gördük, televizyonlardan günlerce Bosna’dan binlerce insanın katledilişini seyrettik, yemeğimize devam ettik. Hayat devam etti. Biraz daha otomatik, biraz daha hızlı, hazır, ruhsuz… ZEYNEP ZELAN

[ZÜMRÜT]

hayırlı geceler Minem
emeğine yüreğine sağlık çok güzel bir paylaşım olmuş

[yağmur]